Khi chúng ta phải đối mặt với những khó khăn từ đại dịch Covid bùng phát trên địa cầu và tại đất nước thân thương của mình. Thì với những nỗ lực không mệt mỏi, nền kinh tế Việt Nam lại là một trong những điểm sáng trên Thế Giới. Nền kinh tế vẫn đạt được con số tăng trưởng khá tốt. Trong khi nhiều nước phải đối mặt với khủng hoảng trì trệ, lạm phát.v.v.

Dù vậy, đất nước chúng ta vẫn còn đâu đó nhiều vấn đề cần cải tiến. Đó là vấn đề năng suất lao động thấp, vấn đề môi trường pháp lý, sở hữu trí tuệ.v.v. Khi quan sát, ta có thể nhận ra các nước có nền kinh tế mạnh họ đều có năng suất lao động rất cao. Bởi họ luôn biết cách áp dụng công nghệ thông tin vào quản lý và điều hành sản xuất một cách bài bản.

Và con đường để Việt Nam vươn mình chỉ có thể là con đường Công nghệ thông tin. Nó chính là con đường tắt và nhanh nhất để chúng ta chuyển mình và tạo ra giá trị xã hội cao nhất. Vì khi ngành ICT (Information communication technology) phát triển, nó sẽ là một bệ phóng cực kỳ bền vững và mạnh mẽ cho các ngành khác như: nông nghiệp, sản xuất, logistic và nhiều ngành khác phát triển theo.

“Trong 5 năm trở lại đây, Việt Nam đã và đang có những bước chuyển mình tích cực trong chuyển đổi số, tiến tới nền kinh tế số và xã hội số. Do đó, làn sóng khởi nghiệp công nghệ cũng như các dự án khởi nghiệp từ các công ty lớn liên tục gia tăng. Với sự tăng trưởng đáng kể của toàn ngành công nghệ nói chung. Có thể nói rằng vào năm 2020, Việt Nam sẽ được coi là một quốc gia CNTT của Đông Nam Á. Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng cần có thêm 50.000 doanh nghiệp CNTT (CNTT-TT) để Việt Nam tăng tốc chuyển đổi số. Xu hướng Make In Vietnam đang trên đà phát triển mạnh mẽ khi các nhà phát triển và chuyên gia công nghệ đã cân nhắc nhiều hơn đến việc đưa sản phẩm Việt Nam ra thế giới. Các công ty sản phẩm đang dần lộ diện.

Hiện nay, ngành CNTT đang được đánh giá là một trong những ngành công nghiệp hàng đầu Việt Nam. Có hơn 153 cơ sở đào tạo 50.000 nhân lực CNTT. Theo đánh giá của các chuyên gia, Việt Nam sẽ là điểm đến lý tưởng để các công ty công nghệ hàng đầu thế giới và khu vực đặt trụ sở phát triển sản phẩm. Đặc biệt tại thị trường Việt Nam, có rất nhiều công ty khởi nghiệp lớn nhỏ đang phát triển các dự án tiềm năng liên quan trực tiếp đến AI và Machine Learning, tạo ra vô số giá trị vượt trội cho ngành công nghệ nói chung.” – Trích dẫn từ báo cáo TOPDEV

Khi ở nhà để thực hiện giãn cách xã hội khi Covid đợt 3 bùng phát. Tôi có nhiều thời gian “tĩnh lặng” hơn, suy nghĩ về tình hình hiện tại, công việc của mình và mở rộng tầm nhìn về Thế Giới này. Tôi đã phát hiện chính Covid nó đã chia tất cả ngành kinh doanh ra làm 2 nhóm khác biệt: thiết yếu và không thiết yếu. Trong đó, tôi lại thấy những kết quả kinh doanh rất khả quan của ngành CNTT. Những con số báo cáo đã cho thấy điều đó rất rõ ràng. Liên kết với bản thân mình, tôi từng mất 5 năm để học ngành “kỹ sư tin học”, rồi cũng 2 năm làm IT, một thời gian làm tiếp thị và sale ở lĩnh vực phần mềm ERP. Chưa hết, trong hơn 5 năm làm công việc Digital Marketing, tôi đều phải sử dụng các công cụ IT để thực hiện công việc của mình.

Đó là lý do tôi quyết định dành nhiều thời gian hơn để tìm hiểu về ngành ICT. Không phải để khởi nghiệp về IT mà để hỗ trợ, thiết kế các gói Digital Marketing hỗ trợ ngành này quảng bá đến khách hàng tốt hơn. Tôi tin với những kiến thức, kinh nghiệm về ngành IT tôi sẽ là một đối tác Digital Marketing đáng tin cậy của họ.

Bản báo cáo thị trường IT

Quay trở lại với nội dung bản báo cáo thị trường IT, đây là bản báo cáo được viết bằng tiếng Anh được chia sẻ bởi công ty Topdev. Trước tiên tôi xin cảm ơn CEO Nguyễn Hữu Bình – công ty Topdev đã chia sẻ báo cáo này cho mọi người. 

Việt Nam – điểm đến mới

Báo cáo cho thấy Việt Nam là một quốc gia có dân số trẻ năng động, độ tuổi lao động gần 60% dân số cả nước. Số liệu về GDP, GDP bình quân đầu người và nhiều chỉ số xếp hạng Quốc Tế đều cho thấy Việt Nam thật sự là một quốc gia tiềm năng về chuyển đổi kinh tế số. 

Theo báo cáo tổng kết năm 2019 và định hướng năm 2020 của Bộ Thông tin và Truyền thông, tổng doanh thu ngành CNTT-TT năm 2019 ước tính đạt 112.350 tỷ USD. Nó bao gồm 81,5% dành cho xuất khẩu CNTT-TT. Đồng thời, Bộ Thông tin và Truyền thông công bố doanh thu ngành phần mềm đạt 5 tỷ đô la, tăng 500 triệu đô la so với năm ngoái. Tổng giá trị ngành CNTT-TT nộp ngân sách Nhà nước năm 2019 là 54.000 tỷ đồng, tăng 2000 tỷ đồng so với năm 2018. Tuy nhiên, doanh thu của ngành công nghiệp số chỉ chiếm một phần nhỏ trong doanh thu của ngành CNTT (chiếm 0,76% doanh thu của ngành CNTT). ). Ngành viễn thông tăng trưởng gần 19% với sự đóng góp của 50.000 doanh nghiệp công nghệ. Ngành CNTT duy trì tốc độ tăng trưởng 10%.

Về những định hướng đầy tham vọng cần tập trung thực hiện trong năm 2020, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng Năm 2020 sẽ là năm quốc gia chuyển đổi số, là năm khởi đầu để hướng tới một Việt Nam số. Đây sẽ là sự chuyển đổi sâu sắc và toàn diện, mà trước hết là sự chuyển đổi về phương thức, quy trình điều hành, quy trình trên tất cả các lĩnh vực. Tóm lại, đây là một tín hiệu đáng mừng, giúp Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành quốc gia CNTT của khu vực.

Theo một số báo cáo, nền kinh tế số kỳ vọng sẽ vượt 100 tỷ đô la và sẽ gấp 3 vào năm 2025. Và những nhóm ngành IT sẽ được tập trung vào các nhóm dịch vụ: TMĐT, Tài Chính, Đặt xe/đặt thức ăn, gia công phần mềm, Saas, Digital content…

Việt Nam – nhóm tài năng về IT

Tại sao báo cáo lại khẳng định rằng Việt Nam làm một đất nước tài năng về IT? Phần thông tin này khá thú vị, đặc biệt dành cho những nhà tuyển dụng cho các công ty IT. Chúng ta cùng đọc xem một số dữ liệu về phần này có gì hấp dẫn nhé.

Ngày nay, hầu hết các lập trình viên thuộc thế hệ Millennials – các nhà tuyển dụng cần chú ý đến độ tuổi, sở thích, hiểu biết để điều chỉnh kế hoạch tuyển dụng phù hợp với xu hướng tuyển dụng đa thế hệ hiện nay, … Đây là thế hệ mong muốn sự cân bằng tốt hơn, lối sống lành mạnh, biết thêm thông tin về công ty, sản phẩm của mình và muốn tham gia nhiều vào quá trình phát triển sản phẩm. Họ cũng mong đợi sản phẩm có khả năng phục vụ họ và cộng đồng của họ. Thế hệ Millennials với nhịp sống nhanh đòi hỏi một lối sống năng động và linh hoạt. Các nhà tuyển dụng cũng cần chuẩn bị cho thế hệ Centennials (GenZ), theo sau Millennials. Tư duy của GenZ và cách tương tác với họ đang trở nên khác biệt hơn. Chúng được dự báo như một làn sóng mới có thể thay đổi bối cảnh ngành dịch vụ và giải trí, tuyển dụng và CNTT-TT chắc chắn không phải là trường hợp miễn trừ.

Sau đây là dữ liệu khảo sát thống kê về nhân khẩu học của các lập trình viên được thực hiện từ Topdev:

Độ tuổi

Nơi làm việc của các IT phần mềm

Tỷ lệ giới tính trong nghề IT

Cũng giống như một số ngành công nghệ khác, ngành CNTT thu hút đa số các bạn nam, tỷ lệ nữ giới chiếm tỷ lệ rất thấp. Tuy nhiên, những năm gần đây tỷ lệ nữ giới tham gia nghề IT có sự gia tăng đáng kể.

Về số năm kinh nghiệm

Thống kê theo cấp độ chuyên môn

Thông thường, các lập trình viên sẽ được phân làm 3 cấp độ (từ thấp đến cao): junior, middle, senior. 3 cấp độ này được phân chia dựa vào kiến thức, kỹ năng chuyên môn. Để lên được cấp độ lead thì người IT cần đạt cấp độ senior và có thêm các kỹ năng lãnh đạo.

Có một điều đặc biệt ở biểu đồ trên là: Có một số lượng lớn các lập trình viên chỉ có một vài năm kinh nghiệm nhưng có chuyên môn Cấp cao / Trưởng nhóm. Ngược lại, một số người có nhiều năm kinh nghiệm nhưng chỉ được đánh giá là Sơ cấp hoặc Trung cấp.

Lý do chọn nghề và yếu tố khiến IT hài lòng về công việc

Khi được hỏi lý do chọn nghề lập trình viên, thì đến 78% trả lời là do đam mê về công nghệ, lập trình và máy tính. Và lý do lớn tiếp theo được họ trả lời là do nghề này có một mức lương hấp dẫn.

Cách thức IT cập nhật kiến thức và học các ngôn ngữ lập trình mới

Các Công nghệ IT phổ biến tại Việt Nam

Vấn đề tìm công việc mới

Theo khảo sát, thì đến 80% các IT phần mềm sẽ chuyển sang công ty khác nếu có một cơ hội tốt hơn. Cơ hội ở đây thường là mức lương cao hơn, môi trường làm việc tốt hơn và có sự thách thức cao hơn.

Năm 2020 Việt Nam xếp thứ 42 trong số 129 nền kinh tế toàn cầu theo Chỉ số Đổi mới Toàn cầu 2019 (GII) do Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) công bố tại New Delhi, Ấn Độ hôm thứ Tư, so với vị trí thứ 45 của năm 2019. Trong 9 tháng của năm 2019, Việt Nam đã thu hút được 26.16 tỷ USD vốn FDI, đưa Việt Nam lên vị trí thứ 8 trong số 20 quốc gia đầu tư tốt nhất theo US News & World Report về những bước chuyển mình mới tại Việt Nam. Việt Nam cũng đứng thứ 48 trong số 157 quốc gia về Chỉ số Nguồn nhân lực (HCI), chỉ sau Singapore trong khu vực ASEAN.

Hiện nay, thị trường nhân sự Việt Nam đang có nhu cầu cực kỳ lớn về nhân sự chất lượng cao, tuy nhiên, không thể tránh khỏi việc cung luôn thấp hơn cầu. Chìa khóa duy nhất để giải quyết vấn đề đau đầu này nằm ở việc đào tạo. Hiện tại, các cơ sở đào tạo tại Việt Nam vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu nhân sự của các doanh nghiệp. Chỉ 30% trong số 50.000 sinh viên CNTT đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp.

Trong thời gian tới, có lẽ các trung tâm và cơ sở đào tạo CNTT cần chuyển hướng quan tâm đến chất lượng hơn là số lượng. Hiện tại, chính phủ cũng có kế hoạch đầu tư thêm vào 20 trường đang giảng dạy CNTT tại Việt Nam. Từ đó, chính phủ sẽ hợp tác với các doanh nghiệp để mở thêm các khóa đào tạo ngắn hạn cho thanh niên để họ tiếp cận với yêu cầu thực tế và bắt kịp công nghệ mới. Trên thực tế, nhiều công ty hiện nay có chương trình thực tập đóng vai trò là cơ hội tốt nhất cho sinh viên thực tập. Việc làm thêm cũng giúp họ rất nhiều trong việc tích lũy kinh nghiệm, quy trình và phương pháp giải quyết vấn đề trong công việc sau này. Bên cạnh đó, ngoại ngữ cũng như kỹ năng giao tiếp xã hội nên trở thành tâm điểm khi đào tạo thay vì chỉ tập trung vào kỹ năng và kiến thức CNTT.

Mặt khác, trong thời đại tuyển dụng nhiều thế hệ, các doanh nghiệp cũng phải đối mặt với những thách thức trong việc giữ chân nhân viên và tuyển dụng người mới, một phần do văn hóa làm việc của thế hệ mới đã thay đổi. Các doanh nghiệp nên tập trung nhiều hơn vào việc tạo ra sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống, làm cho môi trường làm việc trở nên năng động hơn, từ đó giúp ứng viên dễ dàng hòa thuận với những người khác. Do đó, việc cùng nhau đóng góp ý kiến ​​và phát triển sản phẩm của công ty là điều hoàn toàn hiển nhiên. Hiện nay, rất nhiều doanh nghiệp lớn đang áp dụng mô hình khởi nghiệp tại công ty mình để tạo động lực cho người lao động, khiến họ thể hiện sự cống hiến nhiều hơn trong công việc.

Lương của các Developer Việt Nam

Theo số liệu báo cáo, thì lương của một IT phần mềm có kinh nghiệm là 1.329 USD. Mức tăng trưởng sau 1 năm trung bình là 12% – 17%. Thưởng Tết thường là 1 tháng lương.

Các vị trí có mức lương cao nhất trong bảng xếp hạng đòi hỏi các kỹ năng quan trọng và đặc biệt như: ML / AI, DevOps, Data Analyst, v.v. Trong khi kỹ năng Mobile giảm đáng kể so với đầu năm 2010 khi xu hướng Mobile phát triển mạnh mẽ với làn sóng “Mobile đầu tiên” đã chiếm ưu thế trên thị trường. Xu hướng hiện nay vẫn tập trung vào các hệ thống web và các thành phần công nghệ cao, công nghệ sâu dẫn đến việc Mobile “biến mất vị trí thống trị”, thay vào đó là sự phát triển mạnh mẽ của các ngôn ngữ và framework web ….

Nguồn cung và cầu về nguồn nhân lực IT tại Việt Nam

Nhu cầu về nhân lực IT

Nhu cầu nhân lực CNTT sẽ tiếp tục tăng mạnh trong năm 2020. Những lý do hàng đầu dẫn đến tăng trưởng “nóng” về nhân lực CNTT là: Việt Nam đã thu hút được sự quan tâm của các công ty công nghệ lớn trên thế giới đến thuê và xây dựng đội ngũ phát triển sản phẩm của họ; Làn sóng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo mang thương hiệu “Make In Vietnam” trong lĩnh vực công nghệ ngày càng mạnh mẽ.

Nguồn cung về nhân lực IT

Theo báo cáo thị trường CNTT mới nhất, Việt Nam cần thêm 400.000 nhân lực CNTT vào năm 2020 và 500.000 vào năm 2021.

Dù được đánh giá cao nhưng nguồn nhân lực CNTT Việt Nam vẫn chưa được khai thác đủ cả về SỐ LƯỢNG và CHẤT LƯỢNG để phục vụ nhu cầu phát triển công nghệ trong nước và bình đẳng giữa các quốc gia trong khu vực.

Lý do việc đào tạo tại các trường không đáp ứng nhu cầu tuyển dụng

• Trọng tâm của chương trình đào tạo không đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp. Sinh viên tốt nghiệp không có kỹ năng thực hành cũng như kỹ năng mềm (làm việc nhóm, quản lý thời gian, giao tiếp, …)
• Nhân viên CNTT thiếu kỹ năng giao tiếp và thông thạo tiếng Anh. Công nghệ thay đổi quá nhanh để các trường phát triển các chương trình đào tạo phù hợp

Giải pháp

Đào tạo từ các trường CNTT & tổ chức

• Phối hợp với các chuyên gia từ các doanh nghiệp để được đào tạo kỹ năng và kiến thức phù hợp
• Cập nhật chương trình giảng dạy thường xuyên và tạo cơ hội cho sinh viên tham gia các sự kiện / hội thảo
• Nâng cao nền tảng thuật toán logic & các khóa đào tạo tiếng Anh

Đào tạo từ doanh nghiệp & mở rộng hồ sơ tài năng

• Xây dựng chương trình đào tạo tại chỗ trong công ty
• Mở rộng đội ngũ nhân tài bằng cách trao cơ hội cho những sinh viên mới tốt nghiệp (Freshers) kết hợp với mô hình 
• Nuôi dưỡng Tài năng nhằm tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển nhân sự CNTT bền vững cho doanh nghiệp và Việt Nam.

Các nội dung báo cáo trên cho ta thấy được một bức tranh khá rõ ràng về thị trường CNTT tại Việt Nam. Tài liệu này sẽ là một tài liệu để các doanh nghiệp IT tham khảo trong việc tuyển dụng và định hướng kinh doanh của mình. Ngoài ra các bạn IT, sinh viên IT cũng có thể tham khảo để định hướng cho công việc của mình sau này. Việc dịch và biên tập báo cáo này chắc chắn sẽ có sai sót. Rất mong được mọi người góp ý thêm bằng cách để lại comment bên dưới.

Để nhận báo cáo gốc bằng tiếng Anh của tác giả, vui lòng liên hệ qua email phatmarcom@gmail.com. Tôi sẽ gởi file trực tiếp khi nhận được yêu cầu từ bạn.

Nguồn: Topdev